Ekologiczne oczyszczalnie przydomowe - zobacz jak o nie dbać

Typowe przydomowe szamba (zarówno plastikowe jak i betonowe) nie są ekologiczne - zagrażają skażeniem wód gruntowych chorobotwórczymi zarazkami oraz toksynami. Szamba zwane “ekologicznymi” (plastikowe) także stanowią zagrożenie dla środowiska z uwagi na możliwość rozszczelnienia i wycieku zawartości. Szamba są przyczyną emisji odorów (również wewnątrz pomieszczeń np. w kuchni, toalecie). Ekologiczne i nowoczesne zagospodarowanie ścieków w gospodarstwie domowym jest możliwe poprzez instalację przydomowej oczyszczalni ścieków. O prawidłowym funkcjonowaniu przydomowej oczyszczalni stanowi obecność bakterii, stąd ważne są działania umożliwiające ich wzrost (m.in. używanie ekologicznych środków czystości).

Tradycyjne szambo to przeżytek. Bez względu na to czy jest to zbiornik plastikowy czy betonowy generuje wysokie koszty eksploatacji (wywóz nieczystości), stanowi źródło brzydkiego zapachu i niebezpieczeństwo skażenia środowiska (wody i gleby). Stąd, w przypadku braku kanalizacji zbiorczej w pobliżu naszego domu, optymalne dla naszego budżetu jak i środowiska jest budowanie przydomowych oczyszczalni ścieków.

Przydomowe szamba

Typowe szambo (czy też obco brzmiący wyraz „chambeau”) to szczelny zbiornik bezodpływowy umieszczony pod ziemią. Użytkuje się go w bardzo prosty sposób: wlotem poprzez połączenia rurami z urządzeniami domowymi, takimi jak wanna, zlew, zmywarka czy muszla ustępowa, do jego wnętrza dostają się nieczystości. Ścieki pozostają tam aż do momentu ich wypompowania i przetransportowania do oczyszczani. W związku z tym, że są to tylko zbiorniki muszą być regularnie opróżniane. Należy zaznaczyć, że w szambie nie zachodzą żadne procesy oczyszczające, za to mają miejsce różnego rodzaju reakcje chemiczne, których efektem może być powstawanie substancji szkodliwych dla zdrowia i środowiska. Jeśli mamy kilkuosobową rodzinę korzystanie z szamba może być naprawdę uciążliwe - z uwagi na szybkie napełnianie zbiornika oraz kosztowne, ponieważ każda usługa wywozu nieczystości wiąże się z dość wysokimi opłatami (jednorazowo koszt ok. 100-150zł).

Rodzaje szamb przydomowych

Z uwagi na fakt nieskomplikowanej budowy zbiornika na ścieki trudno oczekiwać wielu jego odmian. Początkowo projektowano je wyłącznie z betonu (lub kręgów betonowych wkopywanych w ziemię), obecnie oferuje się także szamba plastikowe. Te drugie cechuje większa odporność na czynniki zewnętrzne, ponadto są lżejsze, łatwiejsze w montażu i gwarantują lepszą szczelność. Betonowe zbiorniki sprawdzą się w miejscu, gdzie wymagana jest mocniejsza konstrukcja (np. przejazdy samochodów). W kwestii szczelności (przedostawanie się ścieków i odorów do otoczenia) żaden producent nie jest w stanie zagwarantować jej w stu procentach. Dodatkowo, znany jest proceder celowego nawiercania zbiorników plastikowych, czy pozostawiania „odkrytego dna” w zbiornikach betonowych przez właścicieli, aby zbiornik „zbyt szybko się nie napełniał”. Należy mieć na uwadze, że takie działania są nielegalne i karane, a nieszczelne szambo to poważne zagrożenie dla środowiska (m.in. z uwagi na możliwość zatrucia wód).

Szambo ekologiczne tylko z nazwy...

Czy można mówić o ekologii w przypadku instalacji, która sama w sobie nie jest przyjazna dla środowiska? Kiedy zaczniemy przeglądać oferty firm, zauważymy, że wiele z nich proponuje montaż tzw. szamba ekologicznego. Po zgłębieniu tematu okazuje się, że mianem tym określa się zwykłe – standardowe szamba z plastiku, które podnosi się do rangi „eko” tylko dlatego, że są mniej awaryjne od szamb betonowych. Jest to świadoma manipulacja ukierunkowana na trwającą ekologiczną modę „na wszystko”.

Przydomowa oczyszczalnia

Istnieje też grono osób, które mówiąc o „szambie ekologicznym”, ma na myśli ekologiczną oczyszczalnię przydomową. Są to dwa różne zagadnienia. W przeciwieństwie do szamba, w którym tylko gromadzi się nieczystości - w przydomowej oczyszczalni ścieków odbywa się proces ich oczyszczania (mechaniczne, chemiczne lub/i biologiczne). Zneutralizowane trafiają do ziemi/wody. Proces podczyszczania przebiega najczęściej w zbiorniku gnilnym (tzw. osadniku) o pojemności odpowiadającej trzydniowej objętości ścieków (zgodnie z zaleceniami). To w nim, w wyniku opadania cząstek cięższych od wody (sedymentacja) oddzielają się cząstki stałe. W warunkach beztlenowych następuje częściowe rozłożenie związków organicznych, by następnie przy udziale tlenu podczyszczone ścieki mogły zostać ostatecznie zneutralizowane. Ostatni etap oczyszczania, w zależności od typu oczyszczalni, może przebiegać w złożu filtracyjnym mineralnym/biologicznym, w zbiornikach napowietrzanych lub w gruncie. Czasem rozbudowane instalacje posiadają odrębne zbiorniki na ścieki kuchenne (wyłapywanie tłuszczu) i na fekalia.

Wielka moc małych bakterii

Działanie przydomowej oczyszczalni ścieków jest możliwe dzięki bakteriom, które prowadzą do rozkładu nieczystości. Tuż po uruchomieniu instalacji potrzeba czasu, aby namnożyła się ich odpowiednia ilość, konieczna do prawidłowego funkcjonowania. Można przyspieszyć ten proces dodając specjalne preparaty. Dostępne na rynku biopreparaty wspomagają naturalne procesy biologicznego rozkładu zachodzące w oczyszczalni, natomiast tzw. aktywatory mają na celu m.in. ograniczenie rozwoju szkodliwych drobnoustrojów, neutralizują nieprzyjemny zapach, rozpuszczają tłuszcze, udrażniają przewody kanalizacyjne.

Jak dbać o bakterie w przydomowych oczyszczalniach

W związku z tym, że w gospodarstwie domowym korzysta się z tradycyjnych środków czyszczących o agresywnym dla środowiska składzie: płyny do toalet, udrażniacze rur, a także proszki do prania, płyny do naczyń, które zabijają bakterie, może się okazać konieczne ich uzupełnienie. Aby uniknąć takiej niekorzystnej sytuacji wystarczy używać przyjaznych dla bakterii (i dla nas) środków opartych na naturalnych składnikach.

Sprzątanie

Niedopuszczalne jest stosowanie wybielaczy i płynów dezynfekujących na bazie chloru, stąd warto przejrzeć półkę z biodegradowalnymi środkami czystości, w których składzie znajdziemy m.in. skoncentrowany kwasek cytrynowy. Przy usuwaniu pleśni i grzybów (np. z fug) skuteczny będzie spray marki Ecozone, jak też wielofunkcyjny płyn czyszczący do trwałych zabrudzeń marki Ekos, który dodatkowo działa odtłuszczająco, stąd można używać go w kuchni.

WC

Popularne żele i płyny do WC zawierają podchloryny i inne środki bakteriobójcze, które przedostając się do przydomowej oczyszczalni ścieków zakłócają jej działanie. Ich bezpieczny zamiennik to nie tylko soda, która ma właściwości wybielające i skutecznie czyści sanitariaty, ale i skuteczne, biodegradowalne płyny do toalet na bazie octu, kwasu cytrynowego.

Zmywanie

Tłuszcz stanowi spore wyzwanie dla bakterii, stąd czasami instalacja jest rozbudowana o odrębny zbiornik tzw. separator tłuszczów, pozwalający na ich bezpośrednie wyłapywanie. Rozbudowa ta generuje niepotrzebne koszty. W linii preparatów bezpiecznych dla bakterii, ale bezwzględnych dla tłuszczu znajdziemy tabletki do zmywarki bez chloru i fosforanów, lub płyn do zmywarki, a do mycia ręcznego płyn na bazie anionowych środków powierzchniowo czynnych.

Pranie

Do prania zamiast tradycyjnych proszków i płynów, które zawierają fosforany można używać ekologicznych i ekonomicznych kul piorących czy też orzechów do prania. Osoby dysponujące wolnym czasem i samozaparciem mogą przygotować samodzielnie proszek do prania na bazie kwasku cytrynowego, sody czy boraksu. Dla tradycjonalistów dostępne są gotowe eko produkty: proszek na bazie olejku lawendowego, czy kapsułki do prania. Jeśli nasze pranie wymaga dodatkowego środka dezynfekującego np. przy praniu pieluszek wielorazowych do dyspozycji mamy dodatek do prania baby Anthyllis.

Prawo

Zarówno budowa szamba, jak i przydomowej oczyszczalni ścieków jest możliwa tylko na wybranych terenach, zgodnie z wytycznymi określonymi przez obowiązujące prawo. Podstawowym warunkiem jest brak możliwości przyłączenia do sieci kanalizacyjnej. Jeśli działka jest odpowiednio duża, a warunki gruntowo-wodne są korzystne (wody gruntowe głęboko pod ziemią, grunt przepuszczalny np. piasek) to wybór najczęściej pada na oczyszczalnię z drenażem rozsączającym (najtańsza). Warto także pamiętać, że w przypadku przydomowej oczyszczalni ścieków, którą traktuje się jako innowację korzystnie wpływającą na środowisko - istnieje możliwość otrzymania dofinansowania z gminy lub preferencyjnego kredytu z Banku Ochrony Środowiska. Problem zagospodarowania ścieków to nie tylko problem lokalny - zgodnie z tzw. dyrektywą ściekową (91/271/EWG) wszystkie gospodarstwa domowe w krajach wspólnoty muszą odprowadzać nieczystości do kanalizacji albo przydomowych oczyszczalni. Polska miała wyznaczony termin na koniec 2015r., jednak jak w rzeczywistości jest, każdy wie. Pytanie czy będziemy płacić kary czy zostaną przyspieszone działania prowadzące do uregulowania gospodarki ściekowej.

Rodzaje oczyszczalnie przydomowych

Mniej popularna z uwagi na większe nakłady finansowe oraz większe zapotrzebowanie na przestrzeń jest oczyszczalnia z filtrem gruntowo-roślinnym, tj. obsadzona np. trzciną pospolitą, której korzenie i kłącza mają za zadanie spulchniać piasek i doprowadzać powietrze do gruntu, w którym rozsączają się ścieki (tzw. złoże). Natomiast, na niewielkich działkach, lub tam gdzie grunt jest nieprzepuszczalny (gliny, iły), a poziom wód gruntowych wysoki – można jedynie instalować oczyszczalnie ze złożem biologicznym lub z komorą osadu czynnego (napowietrzania tzw. bioreaktor). Te dwa ostatnie rozwiązania stanowią od niedawna alternatywę dla przydomowych tradycyjnych szamb.

Wybór - co jest korzystniejsze finansowo, a co lepsze dla środowiska?

Gdyby kierować się kwestią finansową, budowa szamba wydaje się być najkorzystniejszym rozwiązaniem, gdyż budowa oczyszczalni to przynajmniej dwukrotnie wyższy wydatek. Jednak w perspektywie długoterminowej, tj. na przestrzeni kilku lat rachunek ekonomiczny przemawia na korzyść przydomowej oczyszczalni ścieków. Dzięki przydomowej oczyszczalni ścieków eliminuje się całkowicie problem z nieczystościami na terenie posesji, zaś w przypadku szamba jest to działanie tylko doraźne, wymagające stałej kontroli napełnienia zbiornika. Ponadto, to właściciele szamb dużo częściej borykają się z nieprzyjemnym zapachem rozkładu, który rozprzestrzenia się nie tylko na zewnątrz budynku, ale i w kuchni czy łazience. Na wybór tradycyjnego szamba najczęściej ma wpływ przyzwyczajenie, a nie dogłębna analiza możliwych rozwiązań dotyczących gospodarki ściekowej. Instaluje się to co sprawdzone, choć niekoniecznie komfortowe w użytkowaniu. Warto jednak zastanowić się nad racjonalną opcją biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, także wpływ na środowisko. Wątpliwości pomoże nam rozwiać specjalista przydomowych instalacji ściekowych.